Marbury. B. ogle ගේ අර්ථ දැක්වීමට අනූව “දේශපාලන ප්‍රචාරණය යනු දේශපාලන අදහස් මතවාද හෝ ආකල්ප වෙනස් කිරීම සදහා ගන්නා ඕනෑම උත්සාහයකි” ප්‍රචාරණය තුළින් දේශපාලනමය වශයෙන් ඕනෑම අයෙකුගේ මතවාද, ආකල්ප වෙනස් කිරීමට කටයුතු කරන බව ඔහු පෙන්වා දෙයි.
හැරල්ඞ් ඩී. ලැස්වෙල් විසින් 1927 දී ප්‍රචාරණය යන්න අර්ථ දක්වා ඇත්තේ “සැලකිය යුතු සංකේත මගින් මත පාලනය කිරීම කෙරෙහි දැවැන්ත ප්‍රචාරය යොමු කෙරේ. එසේ නැතහොත් වඩාත් පැහැදිලි ලෙස හා නිරවද්‍යතාවයකින් යුතුව කියන්නේ නම්, කතාන්දර, ඕපාදුප, වාර්තා, පිංතුර සහ වෙනත් සමාජයීය සන්නිවේදන ක්‍රම මගින් මත පාලනය කිරීමයි” යනුවෙනි.
propaganda යන වචනය පළමු ලෝක යුද්දයත් සමග ව්‍යවහාරයට එක් වු අතර එය සිංහල බසින් ප්‍රචාරය, ප්‍රචාරණය හා දැවැන්ත ප්‍රචාරණය ලෙස ප්‍රසිද්ධ වී ඇත. මෙය මුල් කාලීනව ආගමික මත ප්‍රචාරය කිරීම සදහා භාවිත වී ඇති අතර පළමු ලෝක යුද්දයෙන් ජර්මනිය පරාජයට පත්වීමත් සමග දේශපාලන වශයෙන් ප්‍රචාරණය පිළිබඳ අවධානය යොමුවන්නට විය. ඒ අනුව 1933 ජර්මනියේ බලයට පත් පාලකයා වූ හිට්ලර් යටතේ දේශපාලන ප්‍රචාරණය යන්න විධිමත් ක්‍රමවේද ඔස්සේ ගොඩනැගෙන්නට විය. හිට්ලර්ගේ දේශපාලන ප්‍රචාරණ ව්‍යාපාරය සදහා ආචාර්ය ජෝශප් ගොබෙල්ස් යටතේ මහජන අවබෝධය සහ ප්‍රචාරය පිළිබද අමාත්‍යංශයක් පවා පිහිටුවා ඇත. ඉතිහාසයේ දැවැන්තම ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලිය වන හිට්ලර්ගේ ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලිය ආකර්ශණීය වූවක් මෙන්ම පුවත්පත්, සංගීත, වේදිකා නාට්‍ය, චිත්‍රපට, සාහිත්‍ය, ගුවන්විදුලිය ඇතුළු සියළු මාධ්‍ය කලාවන් පාලනයට නතුකර ගත්තක් විය.
හිට්ලර්ගේ දැවැන්ත ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලිය ඔස්සේ කාලයත් සමග විකාශනය වන දේශපාලන ප්‍රචාරණ වර්තමානය වන විට විශාල වශයෙන් වර්ධනය වී ඇති අතර එය දේශපාලන සන්නිවේදනයේ අත්‍යවශය අංගයක් බවට පත්ව ඇත. මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ හා තාක්ෂණික දියුණුවත් සමග දේශපාලන සන්නිවේදනයේ දී යොදා ගන්නා ආකර්ශණිය ක්‍රමවේදයක් ලෙස දේශපාලන ප්‍රචාරණය විවිධ ස්වරූපයෙන් ක්‍රියාත්මක වන අයුරු හදුනාගත හැකිය. ඒ අනුව ලැස්වෙල් විසින් දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී භාවිතා කරන ප්‍රධාන උපක්‍රම හතරක් පිළිබඳව දක්වා ඇත. එනම්,
1. සතුරාට එරෙහිව වෛරය පැතිරවීම.
2. මිත්‍ර පාර්ශවයන්ගේ මිත්‍රත්වය ආරක්ෂා කිරීම.
3. මධ්‍යස්ථ පාර්ශව දිනා ගැනිම.
4. සතුරා අධෛර්යමත් කිරීම, වශයෙනි.
දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී තමන්ගේ සතුරාට, ප්‍රතිවාදියාට එරෙහිව අන් අය අතර එනම් ජනතාව තුළ වෛරය පැතිරවීම ප්‍රධාන උපක්‍රමයක් ලෙස භාවිතයට ගැනේ. ප්‍රතිවාදියන්ගේ දුර්වලතා, දූෂණ, වංචා, සමාජ විරෝධි ක්‍රියාවන් ආදිය පිළිබඳ පෙන්වා දෙමින් ජනතාව තුළ වෛරය ඇති කරමින් තමා වෙත ජනතා ප්‍රසාදය දිනා ගැනීම ප්‍රධාන ප්‍රචාරණ උපක්‍රමයකි.
විවිධ වූ උපහාසාත්මක ප්‍රකාශන තුළින්, එකිනෙකාගේ චරිත වලට මඩ ගැසිම තුළින්, අසත්‍ය ප්‍රකාශ ව්‍යාප්ත කරමින් ප්‍රතිවාදීන් අධෛර්යමත් කරවීම තුළින් තම ජයග්‍රහණය සදහා දේශපාලන සන්නිවේදනය හැසිරවීම ද ප්‍රධාන දේශපාලන ප්‍රචාරණ උපක්‍රමයක් ලෙස ලැස්වෙල් පෙන්වා දී ඇත.
ඕනෑම සටනක මෙන්ම දේශපාලනයේදී ද මිත්‍ර පාර්ශවයන් හට ගැනීම ඉතා ස්භාවික කරුණකි. ඒ අනුව දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී තම දේශපාලන ව්‍යාපාරයට සහය අත්වන මිත්‍ර පාර්ශවයන් හදුනා ගැනීමත් ඔවුන් ආරක්ෂා කර ගැනීම තුළින් තම පිරිවර ශක්තිමත් කර ගැනීමත් වැදගත් වේ.
එමෙන්ම දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී මධ්‍යස්ථ පාර්ශවය දිනා ගැනීම අතිශය වැදගත් වේ. තම දේශපාලන ජයග්‍රහණය සදහා මෙන්ම තම දේශපාලන මහජන සම්බන්ධතාවය පවත්වා ගැනීම සදහා මධ්‍යස්ථ පාර්ශවයක් තමා කෙරෙහි ආකර්ශනය කර ගැනීම අතිශය වැදගත් වේ.
ඉහතින් දැක්වු ප්‍රධාන දේශපාලන ප්‍රචාරණ උපක්‍රමවලට අමතරව දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී යොදා ගන්නා උපක්‍රම ගණනාවක් හදුනාගත හැකිය.
■ නම් පට බැඳීම.
■ විශේෂ වැදගත් වදන් භාවිතය.
■ බියට ආමන්ත්‍රණය කිරීම.
■ චරිත සහතික දීම.
■ පැවරුම්.
■ භාෂා භාවිතය.
■ ඇදහිය නොහැකි සත්‍ය.
■ සරල කිරීම.
■ නොකියා කීම.
■ සැවොම එකතුව.
■ අවශ්‍ය පරිදි යොදා ගැනීම.
■ වක්‍රෝක්ති භාවය.
නම් පට බැදීම
කිසියම් පුද්ගලයෙකුට නරක ලේබලයක් දීම හෙවත් අපහාසාත්මක නමක් පට බැඳිම මෙයින් අදහස් කෙරේ. දේශපාලන ප්‍රචාරණ ඉතිහාසය තුළ බහුලවම භාවිතා කරන උපක්‍රමයක් ලෙස මෙය පෙන්වා දිය හැකිය. 2015 ජනාධිපතිවරණය මෙන්ම නොසිතූ මොහොතක මැතකදී සිදු වු අගමැති මාරුව තුළ ද මෙම උපක්‍රමය වැඩි වශයෙන් භාවිත විය. උදාහරණ ලෙස යහපාලන සහකරුවෝ ලෙස රනිල්, මෛත්‍රි, චන්ද්‍රිකා, චම්පික ඇතුළු පිරිස හැදින්වීම හා චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මැතිණියට චෞර රැජිණ යැයි නම් පට බැඳිම පෙන්වා දිය හැකිය.
විශේෂ වදන් භාවිතය
කෙනෙකුගේ චරිත ලක්ෂණයක්, ගුණාංගයක් භාවිතා කරමින් විශේෂ වදන් භාවිතය අදහස් කෙරේ. විශේෂ වදන් භාවිතය තුළින් ජනතාව අතරට ආකර්ශණිය තම අදහස් මතවාද ව්‍යාප්ත කරලීම මෙහි අපේක්ෂාවයි. උදාහරණ ලෙස 2015 ජනාධිපතිවරණයේදි “ යහපාලනය, මෛත්‍රි යුගයක්, මෛත්‍රි පාලනයක්” වැනි විශේෂිත වදන් භාවිත කිරීම දැන්විය හැකිය. ඒ ඔස්සේ පොදු අපේක්ෂකයාගේ දේශපාලන ප්‍රචාරණය ජයග්‍රහණය දක්වා මෙහෙයවීම සදහා විශාල දායකත්වයක් හිමි විය.
බියට ආමන්ත්‍රණය කිරීම
හදිසි වෙනස්වීම් තුළින් තමන්ගේ ජිවිතයට, තත්ත්වයට, ධනයට, පවුලට, අපේක්ෂාවට හානියක් ඇති වේ යැයි සියලු දෙනා අනිසි බියක් දක්වයි. මෙම මානසික තත්ත්වය දේශපාලන ප්‍රචාරනයේදි නිර්මාණශිලිව භාවිතයට ගනු ලබයි. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ හිටිලර් විසින් මෙය ප්‍රබලව භාවියට ගෙන ඇති අතර වර්තමාන දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී බහුලව භාවිතයට ගනි. ජනතාව තුළ බිය උපදවන ප්‍රකාශන තුළින් තම ප්‍රතිවාදියා කෙරෙහි අප්‍රසාදය ගොඩනැන්වීම මෙහිදි සිදු කරයි.
චරිත සහතික දීම
විශේෂඥයෙකු, සමාජයේ බලපෑම්කාරී හෝ ගරු කටයුතු අයෙක්, පුජකවරයෙක්, ආකර්ශනිය හෝ ප්‍රසිද්ධ චරිතයක් විසින් දේශපාලන ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ හොද නරක පැවසීම, තම කැමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීම, සහය දීම වැනි ක්‍රියාවන් ඔස්සේ ජනතාවට පණිවිඩයක් ලබා දීම මෙහිදි අදහස් කෙරේ. මෙහිදි ඡායාරූප භාවිතය, සහය ලබා දීම හා එකමුතු වීම වැනි ක්‍රමවේද භාවිත කෙරේ. නිදසුන් ලෙස මැතකදි සිදු වු අගමැති මාරුවේදී භික්ෂුන් වහන්සේලා පිරිසක් විසින් මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිතුමාට ආශිර්වාද කිරීම පෙන්වා දිය හැකිය.
පැවරුම්
සරලව ගතහොත් මෙයින් අදහස් කෙරෙන්නේ යම්කිසි අධිකාරියක්, ගරුත්වයක් පදනම් කරගත් ප්‍රචාරයකි. සමහර විට පැවරුම ගෞරවනීය පුදගලයෙකුගෙන් විය හැකිය. ඒ තුළින් ජනයා අතර ජනප්‍රිය වීමට මෙහිදි කටයුතු කරයි. ලාංකීය දේශපාලනයේදි කහ සිවුර, බෞද්ධ කොඩිය, බෞද්ධ සංස්කෘතිය ශ්‍රි ලාංකිකයන්ගේ නොමදව ගෞරවයට පාත්‍ර වන්නත් වන අතර දේශපාලන ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලියේදී බොහෝ අවස්ථාවල පැවරුම් ක්‍රියාවලිය සදහා එය යොදාගෙන ඇතිබව හදුනාගත හැකිය.
භාෂා භාවිතය
දේශපාලනයේදී භාෂා භාවිතය අවස්ථාවෝචිත ලෙස යොදාගනු ලබයි. ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ජනයා තුළ විශ්වාසනීයත්වයක්, අපේකමත්, සබැදියාවන් ඇතිවන ලෙස භාෂා භාවිත කිරීම, සංවේදී භාෂා රටාවක්, උද්වේගකර හැඟීම් අවදිවන භාෂා රටාවක් භාවිත කිරීම ආදී උපක්‍රම යොදා ගැනීම මෙහිදි අදහස් කෙරේ.
ඇදහිය නොහැකි සත්‍ය
ඉලක්කගත ජනතාවට විශ්වාස කළ නොහැකි ආකාරයේ සත්‍ය කතා සන්නිවේදනය කිරීම මෙයින් අදහස් කරයි. සතුරු පාර්ශවයට අවාසිදායක සිදුවීමක් පිළිබඳ සත්‍ය හෙලිදරවු කරමින් තම ප්‍රතිවාදියා ව්‍යාකූල කිරීම මෙහිදි කටයුතු කරයි.
සරල කිරීම
සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයකට සරල ඍජු පිළිතුරක් ලබා දිම මෙයින් අදහස් කරයි. යම් සිදුවීමක්, අදහසක්, සංකල්පයක් පිළිබඳ විවිධ ඍජු ප්‍රකාශන තුළින් ජනතාවට ඒ පිළිබඳ ඇති ගැටලුකාරී ස්වභාවය මගහරවා ස්ථිර තීරණයකට පැමිණවීමට පෙළබවීමක් මේ ඔස්සේ සිදු කරයි.
නොකියා කීම
යම් සැක සහිත, නිගමනයට පැමිණිය හැකි තොරතුරු ඉඟි කිරීම, හැඟවීම, ව්‍යංගවත් කිරිම, ගම්‍ය කිරීම මගින් ඉලක්කගත කණ්ඩායමට තමන්ගේ නිගමනයට එළබිමට සැලැස්වීම මෙහිදි සිදු වේ. මෙය අඩු වැඩි වශයෙන් දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදී භාවිතයට ගනු ලබයි.
දේශපාලන ප්‍රචාරණයේදි ඉහත දැක්වූ න්‍යායාත්මක උපක්‍රමයන් උපක්‍රමශිලිව ආකර්ශණියව යොදා ගන්නා අයුරු ප්‍රායෝගික දේශපාලන ක්‍රියාවලියේදී හදුනාගත හැකිය. වර්තමානයේ ජනමාධ්‍ය දියුණුවත් සමග දේශපාලන ප්‍රචාරණය ආකර්ශණිය මෙන්ම නිර්මාණශිලිත්වයකින් ද යුක්තව ඇත. එහිදි මුද්‍රිත මාධ්‍යයක් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන පුවත්පත් මාධ්‍ය තුළ දේශපාලන ප්‍රචාරණය සදහා සෙසු මාධ්‍යයන්ට සාපේක්ෂව වැඩි ඉඩක් වෙන් කරනු ලබයි. ආකර්ෂණීය සිරස්තල,සංවේදී පාඨයන් මෙන්ම ඡායාරූප භාවිතය තුළින් පුවත්පත් මාධ්‍ය තුළ දේශපාලන ප්‍රචාරණය නිර්මාණශිලිව සිදුකරන අයුරු වර්තමාන පුවත්පත් මාධ්‍ය හැසිරිම තුළින් පැහැදිලි වේ.
එස්.එම්.ආර්.ජේ.නානායක්කාර
ජනසන්නිවේදන අධ්‍යන අංශය
කැලණියවිශ්වවිද්‍යාලය
